Mağduru Olmayan Suçlar: Toplumun Görmediği, Ama Konuşması Gereken Gerçekler
Bazı suçlar vardır ki, ortada kanayan bir yara ya da ağlayan bir mağdur göremezsiniz. Kimse doğrudan zarar görmemiş gibi görünür, hatta çoğu zaman taraflar rızalıdır. Ancak yine de yasalar bunları “suç” olarak tanımlar. İşte bu tür eylemlere hukuk literatüründe “mağduru olmayan suçlar” denir. Peki, gerçekten mağduru olmayan bir suç olabilir mi? Yoksa mağdur, toplumun ta kendisi midir? Gelin, bu soruların yanıtlarını toplumsal cinsiyet, sosyal adalet ve çeşitlilik merceğinden birlikte düşünelim.
Mağduru Olmayan Suç Nedir?
“Mağduru olmayan suç” terimi, doğrudan zarar gören bir birey olmamasına rağmen yasalar tarafından suç sayılan davranışları ifade eder. Yani ortada bir kurban yoktur; kimse şikayetçi olmaz, kimsenin canı yanmaz, kimsenin malı çalınmaz. Ancak devlet veya toplum, bu davranışların uzun vadede kamu düzenini, ahlakı veya sosyal yapıyı zedeleyeceğine inanarak bunları yasaklar.
Bu tanım, hukukun sadece bireyleri değil, toplumun bütününü koruma görevini de üstlendiğini gösterir. Fakat aynı zamanda şu soruyu da akla getirir: Toplumun korunması adına bireylerin özgürlük alanları ne kadar kısıtlanmalı?
Mağduru Olmayan Suçlara Örnekler
Bu tür suçların en bilinen örnekleri şunlardır:
- Uyuşturucu kullanımı: Kişi yalnızca kendi bedenine zarar verir, başkasına doğrudan zarar vermez. Ancak toplum sağlığı açısından risk oluşturduğu için suç sayılır.
- Gönüllü fuhuş: Taraflar rızalı olsa da, yasa “ahlak düzeni” gerekçesiyle bunu suç olarak kabul eder.
- Kumar oynama: Kimse şikayetçi değildir, ancak ekonomik düzeni bozabileceği düşünülerek yasaklanır.
- Kendi isteğiyle ötanazi: Rızaya dayalı olsa da, yaşam hakkı devlet tarafından korunması gereken bir değer sayılır.
Bu örneklerin ortak noktası, doğrudan bir mağdurun olmaması ancak dolaylı etkilerin “toplumsal mağduriyet” yaratabileceği inancıdır.
Kadınların Empatik Bakışı: “Toplumsal Yaraları Görmezden Gelmeyelim”
Toplumsal cinsiyet merceğinden bakıldığında, kadınların bu konudaki yaklaşımı genellikle daha empatik ve duygusal etkilere odaklıdır. Örneğin, bir kadın perspektifiyle gönüllü fuhuş, yalnızca “rızaya dayalı bir anlaşma” değildir; ekonomik zorunluluk, toplumsal baskı veya erkek egemen sistemin dayatması gibi yapısal nedenlerin sonucu olabilir. Bu yüzden “mağdur yok” demek, gerçek mağduriyetleri görünmez kılmak anlamına gelebilir.
Benzer şekilde, uyuşturucu kullanımı da bireysel bir tercih gibi görünse de, bağımlılık döngüsünde en çok zarar görenlerin kadınlar ve çocuklar olduğu unutulmamalıdır. Kadınlar bu nedenle bu suçlara yalnızca yasal değil, sosyolojik bir mercekten yaklaşır: “Kimin rızası gerçekten özgürce verilmiş? Kimin seçeneği vardı?”
Erkeklerin Analitik Yaklaşımı: “Yasa Toplumu Korumalı”
Erkeklerin yaklaşımı ise çoğu zaman daha çözüm odaklı ve analitik olur. Onlara göre mesele duygulardan ziyade düzenle ilgilidir. Uyuşturucu kullanımı, kamu sağlığı açısından tehdit oluşturur; kumar, ekonomik istikrarı bozar; fuhuş, insan ticaretine zemin hazırlar. Dolayısıyla devletin bu tür davranışları yasaklaması bir özgürlük ihlali değil, toplumun bütününü koruma refleksidir.
Bu bakış açısı, bireysel hak ve özgürlükler ile kamusal çıkar arasındaki klasik tartışmayı da gündeme getirir: Devletin koruyucu eli nerede durmalı, nerede geri çekilmeli?
Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Perspektifinden Mağduru Olmayan Suçlar
Bu suçlara dair en önemli tartışma alanlarından biri de sosyal adalet ve çeşitlilik meselesidir. Çünkü “mağduru olmayan suç” olarak tanımlanan birçok davranış, aslında marjinalleştirilmiş gruplarla ilişkilidir. Örneğin LGBTQ+ bireylerin cinsel davranışları, uzun yıllar birçok ülkede suç sayılmıştır. Oysa ortada hiçbir mağdur yoktu; mağduriyet, yalnızca toplumun önyargılarından doğuyordu.
Benzer şekilde, ekonomik olarak dezavantajlı grupların kumar ya da fuhuşa yönelmesi, bireysel tercihten ziyade sistemsel eşitsizliklerin sonucudur. Bu nedenle bazı hukukçular, mağduru olmayan suçların aslında “yoksulluğun ve dışlanmanın kriminalize edilmesi” olduğunu savunur.
Sonuç: Gerçekten Mağduru Yok Mu?
“Mağduru olmayan suçlar” meselesi, hukukun sınırlarını ve toplumun vicdanını sorgulamamıza neden olur. Belki doğrudan zarar gören biri yoktur ama dolaylı mağduriyetler, yapısal eşitsizlikler ve görünmeyen acılar mevcuttur. Bu yüzden mesele sadece hukuki değil, etik, toplumsal ve hatta felsefi bir tartışmadır.
Peki siz ne düşünüyorsunuz? Gerçekten mağduru olmayan bir suç olabilir mi? Yoksa mağdur bazen gözle görülmeyen bir sistemin, bir topluluğun ya da bir geleceğin içinde mi saklıdır? Düşüncelerinizi paylaşın, bu tartışmayı birlikte büyütelim.